در جریان جنگ جهانی دوم، سپتامبر 1941، نیروهای شوروی و انگلیس به سمت ایران حمله آوردند با اشغال ایران به وسیله این نیروها حكومت استبدادی رضاخان برافتاد و سربازان ارتش او پراكنده شدند در این شرایط سراسر مناطق ایران به اشغال متفقین درآمد و از جمله منطقه غربی كشور و به ویژه دو استان آذربایجان و كردستان به دلیل همسایه بودن با شوروی تحت سلطه نیروهای شور

منطقه كردستان به دلیل وجود اقلیت قومی مذهبی در آن همواره در دوره‌های مختلف تاریخی تحولات آن مهم بوده است منتهی كمتر به آن توجه شده است هدف از انجام این تحقیق شناخت بیشتر حوادث این منطقه بوده البته فقط در یك مدت كوتاه، در تاریخ معاصر منتهی در این برهه زمانی هم، این كار بسیار ناقص بوده و شامل كلیه جوانب نمی‌باشد چون در این تحقیق بیشتر به بررسی جنبه‌های از شخصیت و فعالیت قاضی محمد توجه شده است اما در طی آن سعی شده كه از كلیه جریاناتی كه قاضی محمد در آنها نقشی داشته مطالبی بیان شود. ابتدا سعی شده پیشینة پژوهش حاضر به دست آید، نتایجی كه كسب شد بدین شكل بود كه دو پایان نامه در مورد جمهوری كردستان نوشته شده كه یكی از پایان‌نامه‌ها در دانشگاه تربیت مدرس می‌باشد و به كوشش آقای مولودی دربارة تحلیل جامعه شناختی جمهوری كردستان نوشته شده است و پایان نامه‌ای دیگر كه آقای سجادی با عنوان جمهوری كردستان نوشته در دانشگاه شهید بهشتی كه طی این پایان نامه به بررسی پدیده ناسیوناسیم كرد پرداخته‌اند. و در این پژوهش سعی شده است با یك رویكرد جدید و آن هم، نقش رهبری قاضی محمد در موضوع بررسی شود اكثر كتابهای كه به زبان فارسی در مورد این موضوع در دسترس است بسیار مختصر در مورد موضوع بحث نموده‌اند ولی در عین حال تعدادی از این كتابها با تزئینی و بیطرفانه حوادث را نقل نموده‌اند از جمله كتابی كه جدیداً (یك سال پیش) منتشر شده است به نام هویت تاریخی و مشكلات مردم كرد چون خود نویسنده كتاب درزمان جمهوری كردستان در مهاباد و دانش آموز سال دوم دبیرستان بوده است اگر چه اطلاعات بسیار مختصر ولی اطلاعات موثقی را ارائه می‌دهد و بیشتر كتابهای نوشته شده دیگر هم به زبان انگلیسی است كه تعدادی به فارسی ترجمه شده است.

بعضی از كتابهای مورد استفاده مثل چیشتی مجبور كه خاطرات سرافكندی است وی خودش عضو حزب بوده و از نزدیك جریانات را دیده و بسیار سودمند است و همچنین كتاب درك كینان كه از سرهنگهای ارتش بریتانیا در عراق بوده در فاصلهای سالهای جنگ دوم جوانی و از نزدیك با كردها آشنایی داشته است، مطالعه این كتابها كمك بزرگی برای ارائه این تحقیق نموده است. و از منابع اصلی این موضوع می‌باشند.

فهرست مطالب

مقدمه

فصل اول : وضعیت منطقه كردستان در اواخر جنگ جهانی دوم

الف – ورود روسها به منطقه

ب – تكاپوهای كردها

فصل دوم : كومله ژ . ك (ژیانده نه وی كردستان)

الف – شكل گیری كومله ژ . ك

ب – ورود قاضی محمد به كومله

ج – واقعه شهربانی مهاباد

د – معرفی قاضی محمد

ذ – فعالیتهای شوروی در منطقه و ارتباط آن با كومله

فصل سوم : حزی دمكرات

الف – فرآیند شكل گیری حزب دمكرات

ب – تأسیس حزب و اهداف آن

ج – ورود بارزانیها به ایران و اعلام جمهوری

فصل چهارم : یكسال حكومت كردستان

الف – اقدامات و فعالیتهای جمهوری كردستان در منطقه

ب – مناسبات و روابط فرقه دمكرات كردستان و آذربایجان

فصل پنجم : الف – علل و عوامل فروپاشی جمهوری كردستان

1-عوامل داخلی

2-عوامل خارجی

ب – ورود نیروهای دولت مركزی به منطقه و تسلیم شدن قاضی محمد

ج- محاكمه قاضی محمد

د – اتهامات قاضی محمد

ذ – دفاعیات قاضی محمد

نتیجه گیری

منابع و مآخذ